"Zło rodzi się w nieświadomości". Wybrana twórczość prozatorska Władysława Lecha Terleckiego w świetle krytyki archetypowej i psychologii Carla Gustava Junga (STUDIA I MONOGRAFIE NR 569)

Książka Zbigniewa Bitki to eksperyment interpretacyjny. Autor sięga po wybrane koncepcje i metody twórcy psychologii analitycznej Carla Gustava Junga (1875–1961), by na ich hipotetycznej podstawie zaprezentować funkcjonowanie archetypowych motywów w świecie przedstawionym współczesnych powieści historycznych – w dziełach Władysława Lecha Terleckiego (1933–1999). Tematy podejmowane przez autora Zabij cara związane są z czasem walki Polaków o niepodległość i obejmują okres od końca wieku XVIII po wiek XX. Spiski, powstania, rewolucje i wojny ewokują m.in. problematykę etyczną, a także psychologiczną. Terlecki pyta bowiem o zdradę, kłamstwo, terror i o zło. Tytułowe zło autor książki ukazuje w perspektywie nieświadomości zbiorowej, której formy Jung opisywał, odwołując się do mitologii, historii religii, gnozy i alchemii. W tej wyjątkowej, mrocznej perspektywie analizowane są dylematy i losy bohaterów wybranych powieści Terleckiego, przede wszystkim pisarzy, ich literackich pierwowzorów. Jan Potocki, Adam Mickiewicz, Józef Ignacy Kraszewski, Witkacy – to niektórzy z nich. Uwikłania osobiste, erotyczne, relacje społeczne i polityczne, przekonania artystyczne, światopoglądowe bohaterów w analizowanych utworach Terleckiego ujmowane są w kategoriach psychologii Junga jako obrazy procesów archetypowych. Są to symboliczne motywy, perwersje, kompleksowe ślady „archaicznych resztek wyobraźni”. Interpretacja Bitki odsłania ich ukryte, a obecne w nich poprzez mitologiczne i alchemiczne tło, wielorakie sensy. Poszerzają i wzmacniają one powieściowe znaczenia, dzięki nim bowiem ujawnia się uniwersalna, archetypowa podstawa twórczości Władysława Lecha Terleckiego.