Skryby z charyzmą. Estetyka biedermeieru a tożsamość górnośląska (STUDIA I MONOGRAFIE NR 507),

Treści zawarte w niniejszej książce zebrano w kilku rozdziałach, których tytuły uwydatniają myśl przewodnią każdej części rozważań razem ukazujących strategię pisarską swoistych górnośląskich polskojęzycznych twórców wchodzących w XIX wieku na lokalny rynek piśmienniczy. Uporządkowano je według następującej kolejności: 1) Kulturowe znaki śląskości w przestrzeni historycznoliterackiej – próba zbliżenia; 2) Czytelniczy azymut dla rodaków. Zalążki krytyki piśmienniczej na lokalnym rynku; 3) Autorefleksja pisarska: samoświadomość literackiej pozycji; 4) Pasja, motywacja i odpowiedzialność – wizerunek własny redaktorów; 5) Codzienność ostoją kultury regionu – obraz krainy w tekstach Bonczyka; 6) Graniczność – krytyczne uwikłanie śląskości w literackim obrazowaniu; 7) Prasowa promocja pielgrzymowania jako wyrazu więzi z ziemią rodzinną i polskością; 8) Kształtowanie wspólnoty czytających Ślązaków drogą do formowania narodu; 9) Książki pod urzędową kontrolą. Monografię dopełniają wprowadzenie i zakończenie oraz indeks osób.
Refleksję nad śląskim rodzimym piśmiennictwem podporządkowano nowym kierunkom interpretacyjnym, głównie za sprawą przyjęcia w operacjach analitycznych aktualnej we współczesnym literaturoznawstwie kategorii „codzienności”. Projekt ten umożliwił ukazanie specyfiki rodzącego się w połowie XIX wieku śląskiego regionalizmu w perspektywie prawidłowości epoki biedermeieru. Światopoglądowe, historyczne i moralne przesłanki oraz liczne znaki mieszczańskich realiów dostrzeżone w tekstach ogłaszanych przez piszących po polsku Ślązaków skłoniły do zastanowienia się nad możliwością ich „biedermeierowskiego obramowania”. Jest to zupełnie nowe rozwiązanie wyjaśniające to piśmiennictwo, które stanowi zasadniczy walor niniejszego opracowania. Jego znaczenie polega również na tym, że przełamuje zwyczajowe ujmowanie tych autorów i ich twórczości w osobnych ramach naznaczonych wyłącznie lokalnymi prawidłowościami, w oderwaniu od prądów i tendencji obserwowanych wówczas na europejskim gruncie. Objęcie promowanego przez Ślązaków nowożytnego hasła wspólnoty jako wartości obywatelskiej naturą biedermeieru (szczególnie właściwą mu terapeutyczno-pocieszycielską funkcją literatury) ukazało, że założony program mieszczący się w ideałach epoki realizowali oni sposób twórczy, bo nie promowali wewnętrznego spokoju, nie uginali się wobec losu. Bliskie im tropy romantyczne sprawiały, że nie rezygnując z tradycyjnych ideałów, wdrażali cnoty nowoczesnego społeczeństwa. O formowanie właśnie tej świadomości wśród rodaków podjęli w swoim piśmiennictwie wytrwałą batalię.

Niniejsze opracowanie może skupić na sobie uwagę osób interesujących się kulturą Górnego Śląska, w szczególności historyków literatury, historyków kultury, antropologów i etnologów oraz wszystkich tych, którzy badają zagadnienia literatury popularnej, socjologów literatury czy problematykę regionalizmu w różnych jego aspektach.